Tên khai sinh của ông là Nguyễn Hoàn Cầu. Sinh ngày 30 tháng 11 năm 1930. Quê ở Sóc Trăng. Công tác lâu năm ở Đài Tiếng nói Việt Nam. Ông mất tháng 1 năm 2013 tại Thành phố Hồ Chí Minh.

Tham gia cách mạng từ năm 1945 bằng công việc dạy hát cho Đoàn Thanh niên tiền phong mang tên Phan Bội Châu, Phú Nhuận, Sài Gòn. Năm 1947, công tác tại Ban Thông tin Đặc khu Sài Gòn - Chợ Lớn. Năm 1948, chuyển đến công tác ở Đài Phát thanh Tiếng nói Nam Bộ Kháng chiến. Tập kết ra Bắc, Lưu Cầu làm việc ở Đài Tiếng nói Việt Nam. Sau khi giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước, ông về Thành phố Hồ Chí Minh công tác tại Đài FM của Đài Truyền hình Thành phố Hồ Chí Minh. Ông đã có một số lượng phong phú về ca khúc, trong đó nhiều bài hát nổi tiếng một thời.

Nhiều sáng tác của nhạc sĩ Lưu Cầu đã đoạt giải thưởng. Ông viết nhiều thể loại: ca khúc, hợp xướng, nhạc không lời, nhạc phim, nhạc múa...

Những sáng tác ca khúc: Khu rừng miền Đông, Chuyện Trung du, Anh và tôi, Về đây với đường tàu, Miền Nam ơi chúng tôi đã sẵn sàng, Tiếng hát nữ du kích Củ Chi, Miền Nam nhớ mãi ơn Người (thơ: Trần Nhật Lam), Bài ca đất nước anh hùng, Gió tháng Mười, Múa hát mừng thọ Bác Hồ, Tình bạn...

Đã xuất bản hai tuyển tập ca khúc: Về đây với đường tàu, Tuyển tập ca khúc Lưu Cầu, cùng với băng cassette.

Đã được tặng Giải thưởng Nhà nước về Văn học - Nghệ thuật đợt I năm 2001, với cụm tỏc phẩm: Miền Nam ơi chúng tôi đó sẵn sàng, Về đây với đường tầu, Miền Nam nhớ mói ơn Người, Bài ca đất nước anh hùng, Cửu Long Giang (hợp xướng lớn).